نشانه شناسی فضای شهری منطقه سه شهر تهران با تاکید بر هویت اجتماعی و فرهنگی

عنوان پایان نامه: بررسی هویت اجتماعی و فرهنگی فضای شهری منطقه سه شهر تهران "با تاکید بر رویکرد نشانه شناسی" نام و نام خانوادگی: رقیه محمدی استاد راهنما: دکتر علی رجبلو استاد مشاور: دکتر سوسن باستانی چکیده تحقیق حاضر با استفاده از نشانه های موجود در فضای شهری منطقه سه شهر تهران به مطالعه و شناخت هویت اجتماعی و فرهنگی آن پرداخته است. در این راستا انواع فضاهای شهری را در این منطقه و بر اساس چارچوب نظری فضای شهری شناسایی کردیم، که عبارت بود از؛ فضاهای کاربردی، فضاهای اوقات فراغت و فضاهای خدماتی، سپس به شناخت نشانه های هر یک از این فضاها پرداختیم. جهت شناخت نشانه های مختلف در این منطقه از روش مشاهده همراه با عکاسی از نشانه ها استفاده کردیم و در تحلیل های نهایی از بعد روش، متمرکز بر رویکرد نشانه شناختی و اندیشه های سوسور و دیگران بودیم. به دلیل وسعت منطقه و محدودیتهای زمانی و ... به نمونه گیری از مسیرهای منطقه پرداختیم و دو میدان ونک و مادر و دو خیابان پاسداران و شریعتی و محله حسن آباد را برگزیدیم. با استفاده از چارچوبهای تئوری اندیشمندانی چون وبلن در حوزه طبقه مرفه و بوردیو با توجه به دیدگاه تمایز او، همچنین بحث سبک زندگی و حوزه مصرف که مورد توجه اندیشمندان مطالعات فرهنگی و جامعه شناسی است، یافته های تحقیق را مورد تحلیل و ارزیابی اجتماعی و فرهنگی قرار دادیم تا بتوانیم براساس نشانه های موجود هویت اجتماعی و فرهنگی بازنمایی شده در این فضای شهری را مورد شناسایی قرار دهیم. در این میان دریافتیم که این هویت در فضای شهری این منطقه جلوه تمام عیاری از مصرف طبقه متوسط بالا و طبقه مرفه در جامعه است که البته حضور آنها در این منطقه به واسطه ویژگی های خاص اقتصادی، اجتماعی و موقعیت تاریخی آن چندان دور از انتظار نبود. از سویی دیگر وجود مراکز مبادلاتی، تجاری و اداری در نقاط کلیدی این منطقه از جمله میدان ونک و حوالی آن، قرابت با ویژگی های جامعه یقه سفید، مدیران عالی رتبه اداری، دولتی و سیاسی و مدیران تولیدی و صنعتی کشور را نیز آشکار ساخت. به واقع از سویی در فضای مصرف منطقه که بخش زندگی خانوادگی طبقه مرفه را نمایان می کرد و از سویی فضای مبادلاتی که بخش زندگی کاری و شغلی این طبقه را آشکار می کرد، همسویی و قرابت قابل توجهی دیده شد به گونه ای که مجموعه نشانه های مورد مطالعه در هر دو این فضاها در راستای هویت اجتماعی و فرهنگی در یک رابطه همنشینی یکدیگر را تایید و بازتولید می کردند. در نتیجه یافته های تحقیق ما را به آن سوق داد که دریافتیم طبقه متوسط بالا و مرفه جامعه ایرانی که بخشی از آنها در منطقه سه شهر تهران زندگی می کنند، در بعد هویت اجتماعی و فرهنگی خود چه تمایلات و توافقات ضمنی دارند و این هدفی بود که از ابتدا تلاش داشتیم به واسطه نمایان ترین نشانه ها که آنها را در فضای شهری می جستیم، ارزیابی کنیم و البته این ویژگی ها را به گونه ای موشکافانه در تحلیل نشانه های حاضر در فضای شهری یافتیم.